Kalenderpanden

GEMEENTELIJKE EN JURIDISCHE ZAKEN

De bewoners en gebruikers dienen bezwaar in tegen de wijziging van het bestemmingsplan en de bouwaanvraag.
In februari 1998 wijzen Gedeputeerde Staten de bezwaren tegen de wijziging van het bestemmingsplan af.
Op 23 april 1998 maakt de Raadscommissie Volkshuisvesting, Stadsvernieuwing, Ruimtelijke Ordening en Grondzaken (VSRG) de weg vrij voor verdere ontwikkeling van de bouwplannen.
In Augustus 1998 wijst de Raad van State ook de bezwaren tegen het bestemmingsplan af.

Juridisch

Naast het ontruimings kort-geding waarin de rechter onlangs oordeelde dat de Kalenderpanden ontruimd mogen worden, lopen er nog twee andere procedures waarin de plannen van de projectontwikkelaar aan de orde komen: de monumentenvergunning en de bouw- en sloopvergunning.

Monumentenvergunning

Voordat een eigenaar kan gaan verbouwen moet hij een aantal vergunningen hebben. Zo moet hij in ieder geval over een bouw- en sloopvergunning beschikken, maar omdat de Kalenderpanden een Rijksmonument zijn in dit geval ook over een vergunning tot sloop of wijziging van een monument: een monumentenvergunning.
Zolang niet over de bezwaren tegen de geplande verbouw is beslist kan deze niet plaatsvinden.
Vooral tegen de afgifte van deze monumentenvergunning is fel verzet, omdat het bouwplan de panden als Rijksmonument sterk zou aantasten: eenderde van de panden zou bijvoorbeeld gesloopt worden.
Zeer speciaal aan de Kalenderpanden zijn de gietijzeren standvinken: de eerste maal dat er gietijzer in bouwconstructies werd toegepast. Verder is een deel van de originele houten hijsraderen nog intakt.

Door het overschrijden van de geluidsnorm voor bewoning (door het vlak achter het pand gelegen electriciteit-omzetstation) is de projectontwikkelaar van plan het achterste deel van het pand te slopen, m.u.v. de achtergevel (zie foto). Veel unieke monumentale gietijzeren pilaren en de laatste onaangetaste houten hijsraderen zouden dan verdwijnen. Verder zou de zijkant ingrijpend veranderd worden doordat daar de hoofdingang en ingang van een parkeergarage zou komen. Variaties op deze plannen zijn gedetailleerd te zien op de site van de TU-Delft die de Kalenderpanden gebruikt als Architectuurstudie-object.
Naast de bewoners/gebruikers en de Vereniging Eeuwigh gaat voor Oogenblick hebben ook het Cuijpers Genootschap, het Genootschap voor Staalbouw en de Rijksmonumentendienst zich tegen de bouwplannen uitgesproken. Deze laatste spreekt van afvoeren van de monumentenlijst als het plan uitgevoerd zou gaan worden.
De gemeente gaf zichzelf bevoegdheden die ze niet heeft en loodste de plannen van de projectontwikkelaar door haar eigen besluitvorming heen: alle bezwaren werden afgewezen. De monumentenvergunning werd verleend. In de gemeentelijke welstandscommissie die de plannen moest beoordelen had de architect van het plan zelf zitting. Ook de gemeentelijke monumentendienst die eerder nog vond dat integraal behoud nagestreefd diende te worden ging plotseling akkoord, ondanks dat er uit onderzoek was gebleken dat er diverse alternatieve plannen mogelijk zijn die het monument meer recht doen. Het enige "probleem" met die alternatieven is dat ze niet de maximale opbrengst leveren.
Tegen de afgifte van de vergunning gingen we in beroep bij de rechtbank. Het duurt normaliter geruime tijd voordat een dergelijke zaak voorkomt en intussen zou er niet met de bouw begonnen mogen worden. De projectontwikkelaar wilde niet wachten en spande een kort geding aan waarin ze vroeg om opheffing van die bescherming. Dit werd door de rechter toegewezen. Erger nog, de rechter besloot ook meteen uitspraak te doen in de nog komende zaak en stelde de projectontwikkelaar in het gelijk. Helaas zwichtten de rechters voor de macht van het grote geld.
De bestuursrechter heeft tot nu toe alle bezwaren verworpen. In oktober 1999 oordeelde de president van de afdeling bestuursrecht van de rechtbank Amsterdam onze bezwaren ongegrond, waarna de bewoners en de vereniging Eeuwigh gaat voor Oogenblick in hoger beroep gingen bij de Raad van State.

Bouw- en Sloopvergunning

Nu onze bezwaren tegen de afgifte van de monumentenvergunning ongegrond verklaard werden, bleef alleen nog de mogelijkheid om bezwaar tegen de bouw- en sloopvergunning te maken. In april is naast het beroep bij de rechtbank ook een voorlopige voorziening ingediend. Op 11 mei werd dit behandeld; inmiddels heeft de president van de afdeling bestuursrechtspraak van de rechtbank ons verzoek afgewezen.

Ontruimings Kort Geding

Op 31 januari 2000 vond de eerste zitting plaats van het Kort Geding dat de gemeente Amsterdam aangespannen heeft tegen de bewoners en gebruikers van de Kalenderpanden. Inzet van het kort geding: ontruiming van de panden, zodat de projektontwikkelaar zo snel mogelijk met de bouw van 47 luxe appartementen kan beginnen.
Omdat het hoger beroep in de monumentenzaak nog liep oordeelde rechter Orobio de Castro dat de zaak aangehouden moest worden tot 10 april 2000. In die tijd diende Aquartis een voorlopige voorziening aan te vragen tot opheffing van de opschortende werking op het hoger beroep. De voorzitter van de afdeling bestuursrecht van de Raad van State oordeelde eveneens in het voordeel van Aquartis en de gemeente, en hief de schorsende werking op. De Raad van State zal zich nu nog eenmaal over de zaak buigen, namelijk op 17 juli 2000. Deze zitting zal nog voor de ontruiming plaats vinden. Dat deze zitting voor de ontruiming plaatsvindt is opmerkelijk, meestal komt deze als mosterd na de maaltijd.
Ondanks de tegenspoed in de monumentenprocedure wist de advocaat van de bewoners, Marq Wijngaarden, er nog een zitting uit te slepen. Op deze zitting werd besloten de zitting andermaal aan te houden, aangezien de bewoners inmiddels een voorlopige voorziening tegen de bouwvergunning aangespannen hadden. De zitting daarvan was op 11 mei 2000. Op 26 mei 2000 heeft Orobio de Castro de zaak voortgezet, en de negatieve uitspraak in die zaak in zijn eindoordeel meegenomen.
Uiteindelijk besloot de rechter dat de panden 'een maand na betekenis' ontruimd kunnen worden. Dat wil zeggen een maand nadat de deurwaarder de uitvoering van het vonnis aan de krakers meedeelt. Deurwaarder Braan kwam langs op 22 augustus 2000 en deelde mede dat het vanaf 2 oktober 2000 zal kunnen gebeuren.

21 september 2000

Commissievergadering Binnenstad

De commissievergadering Binnenstad over de Kalenderpanden was gisteravond een lang en treurig schouwspel. Uit alles bleek de politieke onwil om naar een andere oplossing voor de Kalenderpanden te zoeken.
Het begon er al mee dat alleen het raadsadres van Geert Mak e.a. werd behandeld. De adressen van de bewoners en een monumentenvereniging waren zoek geraakt. Vreemd, want elk commissielid kon zich het adres van de bewoners nog wel herinneren. Het was immers niet alleen op de gebruikelijke manier ingediend, maar ook op schuurpapier bij alle raadsleden persoonlijk langsgebracht en op de deur van burgemeester Patijn getimmerd.
Naar aanleiding van de beantwoording op het raadsadres van Geert Mak ontstond een twee uur durende discussie. Daar bleek maar weer eens dat er nooit serieus gekeken is naar de mogelijkheden om de Kalenderpanden te behouden. Er is zelfs op geen enkel moment gevraagd aan de projectontwikkelaar of er compensatie mogelijk zou zijn. De wethouder wist nog niet bij benadering aan te geven hoeveel winst de projectontwikkelaar op de Kalenderpanden maakt. Ze zei toe dat uit te gaan zoeken, maar dat is nutteloos als er daarnaast de politieke wil ontbreekt om de plannen voor luxe appartementen te heroverwegen.
De politieke en juridische weg om de Kalenderpanden te behouden is na deze commissievergadering afgesloten. De bewoners en gebruikers zijn echter niet van plan om de panden dan maar aan de projectontwikkelaar cadeau te doen. De Kalenderpanden staan volgens de bewoners namelijk niet op zichzelf, maar zijn een toonbeeld van de in Amsterdam gevoerde politiek.