Vrij Nederland 4 november 2000
(foto van ontruiming met brandende barricade)
De Kalenderpanden hadden het paradepaardje van het gemeentelijke beleid voor krakers en kunstenaars kunnen zijn. Maar Amsterdam zat te slapen.
De gemeente Amsterdam heeft zich van haar slechtste kant laten zien bij de ontruiming van de Kalenderpanden afgelopen maandagnacht.
De Kalenderpanden staan achter dierentuin Artis. Het zijn voormalige pakhuizen, gelegen op een 'toplocatie' en zeer goed te verbouwen tot luxeappartementen.
Toen de krakers er drie jaar geleden in trokken, leek hun actie een hopeloze zaak. Ze bewoonden een klein deel van het gigantische complex en zaten hun tijd uit. Al jaren was bekend dat de bouwmaatschappij BAM de gebouwen had aangekocht. Dat paste ook goed in het gemeentelijk beleid van de jaren negentig. De huizenmarkt was op haar top en de gemeente kon veel geld verdienen met het verkopen van onroerend goed.
Maar op het gemeentehuis veranderde de opinie de afgelopen twee jaar. Amsterdam is 'gedisneyficeerd'. Het is een aangeharkt openluchtmuseum voor bejaarde Amerikaanse toeristen geworden en daar moet hoognodig verandering in komen. Wethouder Duco Stadig ontwikkelde het nieuwe 'broedplaatsenbeleid': de gemeente heeft maar liefst veertig miljoen gulden beschikbaar gesteld om panden aan te kopen die voor woonwerkgroepen en kunstenaars bestemd zijn. De krakers, die jarenlang zijn opgejaagd, worden tegenwoordig doodgeknuffeld: jonge kunstenaars, muzikanten en alles wat daaromheen hangt, behoren tot de 'humuslaag' van de stad, zij zijn de generatie van de toekomst.
Krakers en beleidsmakers zaten de afgelopen zomer nog wat onwennig met elkaar om de tafel, maar er veranderde wel wat. Hoewel de aankoop van panden nog steeds traag verloopt, krijgt het beleid langzaamaan vorm.
Ook voor de Kalenderpanden leek er de afgelopen weken een oplossing in zicht. Journaliste Sandra Rottenberg, oud-kraker Jaap Draaisma en de vroegere directeur van De Balie Chris Keulemans probeerden te bemiddelen. Waarom niet een deel van de Kalenderpanden in commerciële handen geven en een ander deel aan de krakers?
Het was al een oud plan, afkomstig uit de jaren tachtig, toen de gemeente krakers van het roemruchte Wijers-complex had aangeboden te verhuizen naar de Kalenderpanden. (Dat plan werd overigens verworpen omdat de Kalenderpanden 'te ver buiten de stad' lagen - zo zie je maar hoe snel opvattingen kunnen veranderen.) Nu leek het oude plan het ei van Columbus. Op die manier kon de gemeente haar goede wil tonen en de bewoners konden blijven zitten.
Wethouder Duco Stadig van ruimtelijke ordening was enthousiast over het idee. Hij ging praten met de BAM. Maar het was too little, too late: van de zevenenveertig appartementen zij er al zevenendertig verkocht. Jullie hadden eerder moeten komen met je plannen, zeggen ze bij de BAM.
Als het gemeentebestuur echt open had gestaan voor een creatieve oplossing voor de Kalenderpanden, dan... Het is gepraat achteraf. Zeker is dat opnieuw een unieke plek voor Amsterdam verloren is gegaan. En dat is jammer. Dit was het laatste grote kraakpand in het centrum van de hoofdstad. Met de ontruiming is een roemruchte geschiedenis afgesloten. En de gemeente Amsterdam heeft een kans laten liggen om op een elegante manier haar 'broedplaatsenbeleid' echt smoel te geven.